Gastspreker

Mariëtte Hehakaya

Speciale gastspreker Nationale Herdenking 15 augustus

Capitulatie Japan, waarmee een einde kwam aan de Tweede Wereldoorlog voor nederland inclusief Nederlands-Indië. De dag waarop bedoeld is alle slachtoffers te herdenken van de Japanse bezetting maar ook wat er daarna gebeurde en de pijn en verdriet verspreid is onder alle kinderen van Indonesië: ANAK Indië van generatie op generatie ….

Tekst geschreven en voorgelezen door Mariëtte Hehakaya

15 augustus 2025. Tijdens de herdenking van de slachtoffers van de oorlog in Nederlands-Indië én als uitnodiging tot verbinding en het omarmen van diversiteit als kunst om samen verder te gaan in vrijheid.

Bij het monument: “De Wachtende Moeder” te Deventer

De resonantie van de Melati – de sound van een geschiedenis

De melati een witte jasmijn, klein en teer met een geur die ver draagt en verdraagt. Zie haar als een kostbare herinnering, gedragen in een warme hand, fragile, alsof één zucht haar kan breken. In Indonesië, op de Molukken, in Nederland, hier en nu, Zij staat voor zuiverheid, trouw en heilige liefde. Deze bloem is als ons hart: symbool van eigenheid en het eigen mogen zijn.

Zij draagt het erfgoed van Anak Indië Indische families, Moluks, Chinees, met alle talenten, veerkracht en warmte. Een symbool van gedeeld verdriet dat in onze genen huist en als: ‘een geest, die over de wateren zweeft’.

Het is het zwijgen over verlies én de kracht om weer op te staan en door te gaan. Want het zwijgen was niet altijd vrijwillig, ze is opgelegd, soms subtiel, soms meedogenloos. Mijn vader, een stil zwijgende arts, maar hier zonder papieren, wist wat je beter niet kon zeggen. Ik leerde hem verstaan door de bomen, de bladeren, het groen, maar ook het ritme van zijn handen. Hij verstond het natuurlijke en ik draag die taal verder als Dukun van klank. Terwijl mijn klassieke opleiding mij de taal van Bach leerde, dragen mijn wortels ook de klank van kunsten van de rivier en wateren. Zoals de IJssel én van de eilanden van mijn voorvaderen, die zonder woorden met de natuur spraken.

“Muziek resoneert verder dan het woord”

en mijn muziek is de ontmoeting van Europese harmonieën, vermengd met de diepe resonantie van de natuur en mijn voorvaderen.

“80 jaar vrijheid” spreekt voor mij in die natuur: zij is er altijd, onvoorwaardelijk. Terwijl ik dat beschrijf, besef ik ook, dat ik over mezelf spreek. Over een natuurlijke vrijheid. Vrijheid en vrij zijn, zijn voor mij geen abstracte begrippen. Ze leven in kleine gebaren: als een wolk in de lucht, kunst, creëren en delen, gezien en begrepen worden.

-Verstaan of “verstehen”, is een echte ontmoeting, waarin  verschillende stemmen samenkomen en een nieuw begrip laten ontstaan- zoals filosoof Hans-Georg Gadamer stelde .

Het is hard werken, werken aan verbinding zonder theorie, waardering voor ieders unieke kwaliteiten en diversiteit die werkelijk wordt gezien en begrepen.

“Echt zijn is kracht”: kracht die doorwerkt in ons, samenhang brengt en ruimte schept, zodat iedereen kan deelnemen. Wat hebben de hoge heren en dames zich toen vergist en hoe heeft dat ons geraakt. Hoeveel extra levens zijn daardoor verwoest?

Elke dag biedt nieuwe kansen om samen anders te kiezen. Tachtig jaar na de capitulatie van Japan herdenken we nog steeds de slachtoffers van de oorlog in Nederlands-Indië én van oorlogen en bezettingen daarna wetende dat de geschiedenis doorgaat, zoals Sjors van de Panne zingt in de film Anak Indië van Hetty Naaijkens-Retel Helmrich.

We erkennen het onzegbare en kijken om ons heen: hoe vrij zijn wij vandaag? Durven we ons die vraag echt te stellen?En te antwoorden zoals Pippi Langkous: “Dat heb ik nog nooit gedaan dus ik denk, dat ik dat wel kan.”

Misschien is dát precies de moed die we nodig hebben om elkaar echt te zien en patronen te doorbreken. Vrijheid vraagt om moed, om de dialoog, om meerstemmigheid, om muziek en ruimte voor resonantie en om het besef, dat ware vrijheid pas bestaat wanneer niemand wordt buitengesloten.

Zoals de melati zich opent wanneer zij haar wortels vindt, zo kan ook ons hart zich openen voor iedereen. Want in de eerste knoppen van bloei kan een diepe kracht schuilgaan, een kracht die verbindt, herinnert en geneest.

woorden van de dichter Willem Kloos:
Ik ween om bloemen, in den knop gebroken
en vóór den uchtend van haar bloei vergaan.
Mogen wij allen waken over die bloemen die nog in knop zijn, ruiken en luisteren, opdat zij wél de ochtend zullen begroeten en verder bloeien op de diversiteit van onze wortels van dit bestaan.

Met alle respect en eer voor de veteranen.

Ik dank u wel….Mariette Hehakaya